vrijdag 13 januari 2012

Feestdagen in Tokyo 2: Oud & Nieuw

Vorige keer heb ik geschreven over hoe ik het kerstfeest (half) beleefd heb in Tokyo. Ditmaal een (wederom lang…) verslag over een vuurwerkloos Oud & Nieuw in de Japanse hoofdstad!

De voorbereidingen voor Oud & Nieuw begonnen op 30 december, toen ik met mijn vriendin Mami en haar moeder (afkomstig uit Kagoshima, het verre zuiden van Japan, en voor de gelegenheid omgedoopt tot Mamimamma) inkopen zou gaan doen. Voordat we dat echter gingen doen, gingen we eerst lunchen in Tsukiji, dé plek van de grote beroemde vismarkt van Tokyo. Nu gingen wij niet in de vroege ochtend om de vismarkt zelf te zien, maar gewoon in de middag om de meest verse sushi te eten, en wel staand! Oftewel, je komt binnen en staand aan een soort van bar laat je aan de chefs weten welke vis je wilt eten. Volgens jouw bestelling maakt die chef dan ter plekke je sushi. Verser kan het niet. En lekker! Voor alle mensen die van (rauwe) vis houden, is dat echt het walhalla. Voor Mami en Mamimamma natuurlijk leuk om mij de visnamen te leren, maar als je de Nederlandse of Engelse equivalenten niet weet, blijft dat toch eventjes lastig.


Na de lunch zijn we over de markt gelopen, waar het zwart zag van de mensen die druk inkopen aan het doen waren voor oudejaarsavond en nieuwjaarsdag. Ook Mami en Mamimamma keken nadrukkelijk rond, maar het echte inkopen deden we pas in Ueno (noorden van Tokyo), en dan op Ameyoko, dé marktstraat voor de ‘oudejaarsgerechten’ die Mami en haar moeder zouden gaan maken. Elk jaar rond deze tijd wordt Ameyoko door meer dan vijftigduizend mensen bezocht en het was dan ook een waar gekkenhuis! We bewogen stapvoets voort, terwijl kooplui al schreeuwend hun waar aanprezen en menigeen overal stopte om te kopen óf om te eten. Wat een drukte. Ook de supermarkt, de laatste stop van de dag, was veel drukker dan normaal en leek veel op onze Nederlandse supermarkten zo vlak voor kerst. Wat apart om dat mee te maken!


Aan het einde van de lange d
ag – we waren allemaal doodmoe – werd ik uitgenodigd om oudejaarsavond met Mami en haar moeder te vieren, en natuurlijk kon ik daar alleen maar ja op zeggen. De perfecte manier om het Japanse Oud & Nieuw mee te maken, dacht ik zo!Op oudejaarsavond ging ik dan ook naar Mami’s appartementje, op vijf minuten loopafstand van het DK House, met bubbeltjeswijn, ijs en een schaal zelfgebakken appelflappen in de hand. Ik was blij dat ik iets had meegenomen om bij te dragen aan de avond, want bij aankomst stonden er, zoals verwacht, twee tafels vol Japanse gerechten te wachten. En lekker! We aten, dronken, kletsten, keken foto’s, en keken dé oudejaarsmuziekshow waarin alle grote Japanse artiesten hun opwachting maken.

Een halfuur voor tijd schakelden we over naar een klassiek concert, en zo’n kwartiertje vóór het einde van 2011 zette de dirigent ‘Bolero’ van Ravel in (ken je het niet, klik dan hier voor een uitvoering van André Rieu). Terwijl het orkest het stuk opbouwde richting de climax, kwam twaalf uur middernacht ook steeds dichterbij. Een paar minuten voor tijd zweefde er een gouden klok door het beeld, en het stuk werd verder en verder opgebouwd. In de laatste twee minuten hadden we de grootste lol om te bedenken wat een druk er op de dirigent stond dat hij de climax van het klassieks stuk moest bereiken vóór twaalf uur. Maar het lukte! En wij konden met een plop van de bubbeltjeswijn (die overigens heerlijk was) het nieuwe jaar verwelkomen. Het vuurwerk was uiteraard de grote afwezige (eveneens de oliebollen), maar eigenlijk viel het me binnen in dat gezellige Japanse appartementje, met die twee lieve mensen, niet eens zo op. En daarmee was 2012 ingeluid!

Op 1 januari 2012 mocht ik opnieuw op pad met Mami en haar moeder en bezochten we, geheel volgens Japanse traditie, een schrijn om de goden te groeten en om bescherming te vragen voor het nieuwe jaar. Wij kozen de Tōgo-schrijn in Harajuku, één van Mami’s favoriete schrijnen in Tokyo. Terwijl we in de rij wachtten op onze beurt om te ‘bidden’, legde Mami uit hoe het officieel hoorde: twee keer buigen, twee keer klappen, nogmaals buigen, en daarna je gebed uitbrengen. Grappig genoeg hoorde ik meer mensen overleggen hoe vaak je nu moet buigen en klappen.

Nadat we dat hadden gedaan, kochten we een omamori¸ een Japans ‘amulet’ voor goed geluk op een goede gezondheid. Die van mij beschermt mijn dromen. Ook trokken we een omikuji, een ‘gelukslot’ dat voorspelling doet over bijvoorbeeld je werk en je liefdesleven, en daarbij aangeeft in welke mate je ‘gezegend’ zult zijn (of niet). Ik trok “gemiddeld geluk”, wat volgens mijn vriendin beter is om te hebben dan “groot geluk”, want gemiddeld geluk kan nog beter worden en groot geluk niet. Als je “ongeluk” trekt (die zijn er ook in allerlei gradaties) dan moet je die aan een daarvoor bestemd rek binden, waarmee het dan daar zou blijven.


Tot slot bracht Mami haar omamori van vorig jaar naar een standje waar de oude omamori ingezameld worden om uiteindelijk ritueel verbrand te worden. En hiermee was het nieuwjaarsdagritueel afgerond! Om meteen het nieuwe jaar maar goed te beginnen zijn we in de bekende Takeshita-dōri een overheerlijke crêpe met aardbeien en slagroom gaan eten…

Voor mij was het traditionele vieren van nieuwjaar echter nog niet afgelopen, want de volgende dag werd ik gebeld door mijn vriendin Lianne die momenteel in Kyoto studeert. Ze was in Yokohama (vlakbij Tokyo) en of ik bij haar voormalige gastgezin osechi wilde komen eten.
Osechi
bestaat uit traditionele Japanse nieuwjaarsgerechten, en deze traditie stamt uit de Heian-periode (794-1185). Elk gerecht dat onderdeel is van osechi symboliseert een speciale betekenis voor het vieren van het nieuwe jaar.
Zo zijn er kuromame, zwarte sojabonen; mame symboliseert ‘gezondheid’ en daarmee de wens voor goede gezondheid in het nieuwe jaar. Kamaboko is een geroosterd viscakeje, vaak in rode (roze) en witte plakjes. Deze kleuren doen herinneren aan de rijzende zon van Japan en hebben een feestelijke betekenis. Dan nog kazunoko, kuit van een haring; kazu betekent “aantal, nummer” en ko betekent “kind”, waarmee dit gerecht de wens om veel kinderen te krijgen in het nieuwe jaar symboliseert. Tazukuri, gedroogde sardientjes gekookt in sojasaus, betekent letterlijk “rijstveldenmaker”, want vroeger werden deze vissen gebruikt om de rijstvelden te bemesten. Nu symboliseert het dan een overvloedige oogst. Tot slot zōni, een soep van mochi (platgeslagen rijst) in heldere miso bouillon.


In Yokohama ontmoette ik Lianne voor het eerst in meer dan zes maanden en het was een geweldig weerzien! Na even geshopt te hebben in het grote winkelcentrum zijn we met de trein op weg gegaan naar het huis van Yūko-san, de obaachan (“oma, oude vrouw”) die Lianne een paar jaar terug onder haar hoede had genomen.
Aanvankelijk zou alleen Yūko-san er zijn, maar bij aankomst bleek dat haar dochter, diens gezin (inclusief zoontje!) en broer er ook waren. Dus dat was even wennen, vooral omdat dat voor het eerst een samenkomen was met een Japanse familie (Mami en haar moeder daargelaten). Maar het liep op rolletjes en het eten was ontzettend lekker. Yūko-san hield alles et een scherp oog in de gaten om ervoor te zorgen dat ik van alles iets gegeten had en ze moedigde me vooral aan te blijven eten (en drinken; voor het eerst weer bier op sinds maanden en het paste perfect bij het eten). Haar dochter zei dan ook: “In dit huishouden kom je aan hoor!” Hele gesprekken gevoerd met iedereen en vertederd gelachen om zoontje Akira.


Pas rond een uur of tien in de avond nam ik afscheid en liep Lianne met mij mee naar het station, vanaf waar ik weer terugreisde naar Fujimidai met nog een voorraad mochi op zak. Dit samenkomen was het slotakkoord van een voor mij heel bijzonder Oud & Nieuw, dat ik op geen mooiere manier had kunnen vieren. Ik ben Mami en haar moeder, en Lianne en haar voormalige gastgezin dan ook heel dankbaar dat zij mij heel Japanse feestdagen bezorgd hebben!

2 opmerkingen:

  1. Wat een gastvrijheid toch.....geweldig...en het eten ziet er lekker uit....heb je van het meeste wel geproefd?...groet Wachou

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Wat gezellig! :) Ondanks het missen van vuurwerk zijn we de feestdagen toch wel goed doorgekomen, he? ;) Maar toch... volgend jaar weer oliebollen en champagne? Of ben je nu beter gewend? :P

    BeantwoordenVerwijderen